Jednolity Plik Kontrolny (JPK) został wprowadzony ustawą z 10 września 2015 r., a od 1 lipca 2016 r. jest stopniowo wdrażany dla kolejnych grup przedsiębiorców. Obecnie obowiązuje zarówno mikroprzedsiębiorców, jak również małych, średnich i dużych przedsiębiorców. Obowiązek sporządzania JPK oraz jego przekazywanie na żądanie organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej dotyczy przedsiębiorców prowadzących ewidencję w formie elektronicznej. JPK jest więc elektronicznym sposobem komunikacji przedsiębiorcy z administracją skarbową. Warto zwrócić uwagę na fakt, że szczegółowe przepisy dotyczące zakresu oraz sposobu funkcjonowania JPK są zmienne, dobrze jest więc korzystać z takich usług, jak specjalistyczne usługi doradztwa podatkowego oraz outsourcing usług księgowych.
Korzyści wynikające z wprowadzenia JPK
Ustawodawca, wprowadzając JPK, dążył do uszczelnienia systemu podatkowego poprzez usprawnienie procesu kontroli podatkowej. Głównymi korzyściami dla instytucji państwowych są skrócenie czasu kontroli podatkowej oraz sprawniejsza identyfikacja pustych faktur i innych przestępstw podatkowych. Korzyści dotyczą również podatników, gdyż JPK pozwala zrezygnować z papierowych wydruków oraz zautomatyzować wiele uciążliwych dotąd czynności. Elektroniczny format sporządzania i przechowywania danych pozwala ograniczyć koszty, a także ułatwia wykonywanie audytów oraz sporządzanie analiz finansowych.
Obecnie w skład JPK wchodzą następujące struktury:
- JPK_KR – z danymi z ksiąg rachunkowych,
- JPK_WB – z danymi z wyciągów bankowych,
- JPK_MAG – z danymi z magazynów,
- JPK_VAT – z danymi z ewidencji zakupu i sprzedaży VAT
(w tym miejscu należy zaznaczyć, że od 1 stycznia 2020 r. JPK_VDEK zastąpi obecny plik JPK_VAT, a także deklarację VAT), - JPK_FA – z danymi o fakturach VAT,
- JPK_PKPIR – z danymi z podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR),
- JPK_EWP – z danymi z ewidencji przychodów (ryczałt),
- JPK_SF — sprawozdania finansowe elektroniczne.
Ministerstwo Finansów pracuje nad wprowadzeniem kolejnych struktur.
Wszystkie, powyższe struktury JPK złożone są z trzech sekcji, są to:
- sekcja nagłówkowa, zawierająca dane identyfikacyjne podmiotu,
- sekcja merytoryczna, zawierająca informacje o zdarzeniach gospodarczych, odpowiednich dla danego Jednolitego Pliku Kontrolnego,
- sekcja kontrolna, zawierająca sumy kontrolne, ułatwiające sprawdzenie prawidłowości sporządzonego dokumentu.
Budowa oraz sposób funkcjonowania systemu
Korzystanie z JPK nie wymaga posiadania żadnych dodatkowo płatnych programów, gdyż jest darmowym systemem, udostępnianym przez odpowiednie organy państwowe. Jednolity Plik Kontrolny ma postać plików XML, a schematy z których należy korzystać są na bieżąco publikowane na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Należy wyposażyć system księgowy w funkcję wprowadzającą możliwość wytworzenia odpowiedniego pliku. Dostarczane na potrzeby kontroli skarbowej pliki w formie elektronicznej muszą być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Ponadto przesyłane pliki są kompresowane oraz szyfrowane.
Podsumowując, Jednolity Plik Kontrolny (JPK) jest polską odpowiedzią na istniejący już w innych państwach europejskich plik SAF-T (Standard Adult File for Tax) opracowany przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Jako pierwsza niniejszy standard wprowadziła Portugalia, a obecnie w różnych formach przyjmowany jest przez kolejne kraje europejskie, stając się ogólnie obowiązującym standardem.
